H σόγια αποτελεί ένα αμφιλεγόμενο κομμάτι μεταξύ του καρκίνου & της κατανάλωσης της τα τελευταία 25 χρόνια. Κάποια άρθρα θα την εκθειάζουν για το πόσο υγιεινή είναι, πόσο βοηθάει στη πρόληψη καρκίνων όπως αυτοί του μαστού & του προστάτη, στη ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης & στην μείωση της LDL χοληστερόλης ενώ στον αντίποδα υπάρχουν άρθρα που την αντιμετωπίζουν με έντονο σκεπτικισμό. Τι από όλα αυτά όμως ισχύει;
H σόγια είναι καταρχήν ένα δημοφιλές όσπριο ασιατικής προέλευσης που χρησιμοποιείται στην Ασία εδώ και χιλιάδες χρόνια σε σύγκριση με την Δύση που άρχισε να την απασχολεί μόλις τα τελευταία 60 χρόνια. Η σόγια & τα προϊόντα της αποτελούν μοναδικές πλούσιες πηγές ισοφλαβόνων. Οι ισοφλαβόνες βρίσκονται σε ελάχιστες τροφές και δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστούμε πως κάποιος που δεν καταναλώνει σόγια έχει σχεδόν αποκλείσει τις ισοφλαβόνες από το διαιτολόγιο του.
Όλη η συζήτηση περιστρέφεται γύρω απ’ αυτές, καθώς οι ισοφλαβόνες ανήκουν στην κατηγορία των φυτο-οιστρογόνων, λειτουργούν δηλαδή ως μια ασθενέστερη μορφή οιστρογόνων στον οργανισμό, τα οποία διαθέτουν τόσο οιστρογονικές όσο και αντι-οιστρογονικές επιδράσεις. Δεν είναι η πρώτη φορά που συναντάμε ενώσεις με παρόμοια χημική δομή αλλά αντίθετες λειτουργίες στον οργανισμό. Γνωστό παράδειγμα, αυτό της χοληστερόλης & των φυτοστερόλων, όπου η αυξημένη πρόσληψη της μεν πρώτης σχετίζεται με αυξημένη χοληστερόλη στο αίμα ενώ αντίθετα οι φυτοστερόλες καταναλώνονται για τον ακριβώς αντίθετο σκοπό!
Τα φυτοοιστρογόνα της σόγιας δρουν όμως ως οιστρογόνα και αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου μαστού ?
Αρχικά, το 1984 προτάθηκε για πρώτη φορά η υπόθεση ότι τα υψηλά επίπεδα ισοφλαβονών μέσω της κατανάλωσης σόγιας, παρέχουν προστασία σε πολλές ορμονοεξαρτώμενες ασθένειες όπως αυτή του καρκίνου του μαστού & του προστάτη. Η υπόθεση βασίστηκε σε πληθώρα επιδημιολογικών μελετών παρατήρησης όπου γυναίκες στην Ασία με υψηλή πρόσληψη σόγιας είχαν χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου του μαστού σε σύγκριση με τις γυναίκες στη Δύση. Αξίζει να αναφερθεί εδώ, ότι η ημερήσια πρόσληψη ισοφλαβονών μέσω κατανάλωσης σόγιας στην Ιαπωνία κυμαίνεται μεταξύ 30-50mg, ενώ στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη η μέση πρόσληψη είναι μικρότερη από 3mg. Η υπόθεση λοιπόν ότι οι ισοφλαβόνες είναι προστατευτικές ανετράπη σε μεταγενέστερα πειράματα που πραγματοποιήθηκαν πάνω σε ζώα και έδειξαν ότι η παρουσία της γενιστεϊνης διεγείρει την ανάπτυξη ανθρωπίνων καρκινικών κυττάρων του μαστού που εμφυτεύτηκαν σε αθυμικά ποντίκια στο εργαστήριο.
- Οι περισσότεροι καρκίνοι του μαστού είναι ευαίσθητοι στα οιστρογόνα (θετικοί σε υποδοχείς οιστρογόνων, HR+) που σημαίνει ότι τα οιστρογόνα τροφοδοτούν την ανάπτυξη τους. Υπάρχει λοιπόν ο φόβος ότι με την κατανάλωση φυτοοιστρογόνων ενισχύουμε την ίδια δράση. Τα στοιχεία που έχουμε ως και σήμερα είναι τα εξής: Οι ισοφλαβόνες ανήκουν στην κατηγορία ουσιών που είναι γνωστές ως εκλεκτικοί ρυθμιστές των υποδοχέων οιστρογόνων (SERMs) όπως τα φάρμακα για τον καρκίνο του μαστού, ραμοξιφαίνη & ταμοξιφαίνη. Ανάλογα με τον ιστό, μπορεί να έχουν ανταγωνιστική δράση, αγωνιστική δράση είτε καμμία δράση σε σύγκριση με τα οιστρογόνα.
- Οι ισοφλαβόνες της σόγιας προτιμούν τη σύνδεση με το ERβ υποδοχέα έναντι του ERa και αυτό ίσως μπορεί να εξηγήσει τα ευεργετικά αποτελέσματα τους. Ο ERβ έχει μικρό ρόλο στον πολλαπλασιασμό του μαστικού αδένα αλλά διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο ανοσοποιητικό & στο καρδιαγγειακό σύστημα. Οι ERβ υποδοχείς φαίνεται πως έχουν αντιπολλαπλασιαστικές και αντικαρκινικές ιδιότητες, και λειτουργούν ως πιθανά γονίδια καταστολής του όγκου ενώ οι Era υποδοχείς φαίνεται πως προάγουν την καρκινογένεση.
Επομένως , μετά τη διάγνωση καρκίνου του μαστού μπορώ να καταναλώνω σόγια?
Αναμφισβήτητα, τα πιο σημαντικά δεδομένα έως τώρα για την υποστήριξη της ασφάλειας της σόγιας είναι οι τελευταίες προοπτικές μελέτες όπου συμμετείχαν 11000 γυναίκες με καρκίνο του μαστού μέσα από τις οποίες υποστηρίζεται ότι η πρόσληψη σόγιας μετά τη διάγνωση επηρέασε θετικά την πρόγνωση & μείωσε τα επίπεδα υποτροπής τόσο σε Ασιάτισες όσο και σε μη Ασιάτισες γυναίκες. Οι αντίστροφες αυτές συσχετίσεις ήταν εμφανείς και σε γυναίκες με θετικούς υποδοχείς οιστρογόνων (ER+) όσο και με αρνητικούς (ER-). Κλινικές δοκιμές δείχνουν συνεχώς ότι η πρόσληψη ισοφλαβονών δεν επηρεάζουν δυσμενώς τους δείκτες κινδύνου καρκίνου του μαστού συμπεριλαμβανομένων της πυκνότητας των μαστών και του πολλαπλασιασμού των κυττάρων.
Μήνυμα για το σπίτι: Οι διεθνείς οργανισμοί την συστήνουν ως μια ασφαλή επιλογή κατά τη διάρκεια του καρκίνου και ότι μπορεί να συμπεριληφθεί μέσα στα πλαίσια ενός υγιεινού τρόπου διατροφής. Οι γυναίκες μπορούν να νιώθουν ασφαλείς καταναλώνοντας μία ή δύο μερίδες σόγιας ημερησίως όπως tofu, γάλα σόγιας, edamame κτλ και είναι πιθανό η κατανάλωση της να προσφέρει οφέλη για την υγεία – ειδικά όταν καταναλώνεται ως μια εναλλακτική λύση έναντι του κρέατος.
Ναι λοιπόν στην κατανάλωση προϊόντων σόγιας.
Προσοχή όμως στην κατανάλωση συμπληρωμάτων σόγιας καθώς περιέχουν μεγάλες ποσότητες ισοφλαβονών και ακόμα χρειάζεται περισσότερη βιβλιογραφία για να εξαχθεί ένα ασφαλές συμπέρασμα.
