Η παχυσαρκία κατατάσσεται στο τρίτο σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου, ακολουθώντας το κάπνισμα και τις λοιμώξεις.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτιμάται ότι το αυξημένο σωματικό βάρος και η παχυσαρκία, ευθύνονται για το 1% με 9,5% όλων των καρκίνων, αναλόγως τη χώρα και το τύπο καρκίνου. Όταν ο οργανισμός λαμβάνει περισσότερη ενέργεια από ότι χρειάζεται, από την τροφή και το ποτό, την αποθηκεύει στο σώμα με τη μορφή λίπους. Το μέγεθος και η κατανομή αυτών των αποθηκών λίπους διαφοροποιείται μεταξύ των ατόμων και των εθνικοτήτων καθώς και μέσα στην πορεία της ζωής ενός ατόμου. Πολύ γνωστή σε όλους είναι η διαφοροποίηση μεταξύ φύλου, όπου στις γυναίκες το λίπος τείνει να εναποτίθεται εκλεκτικά στους μηρούς και στους γλουτούς (γυναικοειδής παχυσαρκία) ενώ στους άντρες παρατηρείται αύξηση του ενδοκοιλιακού λίπους (ανδροειδής παχυσαρκία). Ασφαλώς και υπάρχουν ενδιάμεσες μορφές, όπως και γυναίκες που παρουσιάζουν ανδρικού τύπου κατανομή λίπους και αντίστροφα.
O αυξημένος λιπώδης ιστός και η παχυσαρκία έχουν συνδεθεί με τον κίνδυνο
ανάπτυξης 13 καρκίνων:
Οισοφάγου ( αδενοκαρκίνωμα), παγκρέατος, ήπατος, ορθοκολικού, μαστού
(μεταμμηνοπαυσιακές γυναίκες), ενδομητρίου, νεφρού ,στομάχου, ,προστάτη (
προχωρημένου), ωοθηκών, ουροδόχου κύστεως και τέλος καρκίνους του στόματος,
του φάρυγγα και του λάρυγγα, πολλαπλό μυέλωμα και θυροειδούς.
Μια αύξηση σωματικού βάρους >15Kg μεταξύ 20-50 ετών αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου. Η σχέση με το σωματικό βάρος είναι ισχυρότερη για ορισμένους καρκίνους από ότι με άλλους. Για παράδειγμα στον καρκίνο του ενδομητρίου, το αυξημένο βάρος αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τις περισσότερες από τις μισές εντοπίσεις του συγκεκριμένου καρκίνου.
Πως επιδρά όμως ο αυξημένος λιπώδης ιστός στην ανάπτυξη καρκίνου;
Το περιττό λίπος στο σώμα δεν είναι απλώς λίπος που έχει συσσωρευτεί αλλά ένας υπερβολικά ενεργός ιστός που στέλνει διάφορα μηνύματα σε όλο το σώμα. Τα μηνύματα αυτά μπορούν να επηρεάσουν:
- Τις αυξητικές ορμόνες: η αύξηση των ορμονών αυτών οδηγεί τα κύτταρα σε πιο συχνή διαίρεση με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πιθανότητα να αναπτυχθούν καρκινικά κύτταρα.
- Φλεγμονή: ·H παχυσαρκία αναγνωρίζεται πλέον ως μια χρόνια φλεγμονώδης κατάσταση. Παγκοσμίως περίπου το 15% όλων των καρκίνων εκτιμάται ότι συνδέονται με την φλεγμονή. Η φλεγμονή από μόνη της δεν μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο. Η χρόνια όμως φλεγμονή, συμβάλει στην υπερβολική παραγωγή φλεγμονωδών ουσιών (TNF-a, IL-1,IL-6 κτλ) οι οποίοι λειτουργούν ως βασικοί ρυθμιστές της καρκινογένεσης. Η φλεγμονή επίσης, μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο DNA των κυττάρων η οποία μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη καρκίνου. Πολλές φλεγμονώδεις καταστάσεις αποτελούν προάγγελοι συγκεκριμένων καρκίνων όπως η γαστρίτιδα για τον καρκίνο του στομάχου, η παγκρεατίτιδα για τον καρκίνο του παγκρέατος και η φλεγμονώδης νόσος εντέρου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Υπάρχουν φυσικά και εξαιρέσεις όπως η χρόνια φλεγμονή άρθρωσης και μυών που δεν οδηγούν σε κάποια ανάπτυξη καρκίνου.
Tα υγιή μας κύτταρα διαθέτουν την ικανότητα να ”αυτο-καταστρέφονται” όταν κάτι δεν πάει καλά όπως όταν το DNA τους έχει υποστεί κάποια βλάβη. Η διαδικασία αυτή είναι γνωστή ως απόπτωση ή αλλιώς κυτταρικός θάνατος. Παρομοιάζεται με την ρίψη των φύλλων το φθινόπωρο. Τα καρκινικά κύτταρα αντιστέκονται όμως στην απόπτωση και αναπαράγονται χωρίς περιορισμό.
- Η οιστραδιόλη, η ινσουλίνη και τα φλεγμονώδη μονοπάτια που είναι αυξημένα στη παχυσαρκία εμφανίζουν αντι-αποπτωτικές ιδιότητες. Ενισχύουν δηλαδή τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων.
- Τα υψηλά επίπεδα λίπους μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα εξάπλωσης των καρκινικών κυττάρων (μετάσταση) και την αγγειογένεση.
Μήνυμα για το σπίτι: Όπως βλέπουμε δεν πρέπει να υποτιμηθεί το αυξημένο βάρος καθώς ευθύνεται αποδεδειγμένα για πολλές χρόνιες παθήσεις και αποτελεί πλέον επιτακτική ανάγκη ο καθένας να μπορέσει να διατηρηθεί ή να φτάσει σε φυσιολογικά επίπεδα βάρους. Για τον καθένα υπάρχει ο κατάλληλος τρόπος είτε είναι υπό τη μορφή άσκησης είτε διατροφής είτε συνδυασμός!
